Wat denkt de Nederlandse samenleving?

  • Nederlanders vinden dat de coronamaatregelen beperkt moeten worden versoepeld, zodat het zorgsysteem niet zwaar overbelast wordt.
  • Deelnemers adviseren het vaakst de optie: ‘Werknemers in contactberoepen (o.a. kapper) mogen weer werken’. Deze versoepeloptie is populair in verschillende klassen van de Nederlandse bevolking.
  • De kapper mag weer open, maar over het openstellen van de horeca maken Nederlanders zich zorgen. Zij zijn bijvoorbeeld bang dat overmatig alcoholgebruik ervoor zorgt dat Nederlanders zich niet aan andere coronamaatregelen zoals de 1,5 meter afstand houden.
  • Ze vinden ook dat maatregelen niet mogen leiden tot verdeeldheid: er is geen draagvlak voor het opheffen van beperkingen voor specifieke groepen.
  • Dat blijk uit de Participatieve Waarde Evaluatie (PWE) die tussen 29 april en 6 mei is uitgevoerd.
  • 30.000 Nederlanders deden mee met het unieke keuze-experiment over versoepeling van coronamaatregelen.

Na de uitbraak van het coronavirus in Nederland heeft de overheid verschillende maatregelen genomen om de verspreiding van het virus te controleren, om risicogroepen zoals ouderen te beschermen en om te voorkomen dat verschillende onderdelen van het zorgsysteem overbelast raken. Nu het RIVM vaststelt dat de maatregelen effect lijken te hebben zal de vraag moeten worden beantwoord wanneer deze maatregelen kunnen worden afgebouwd en hoe dit het best kan worden gedaan. Het Kabinet baseert zich uiteraard op modelstudies van experts, maar ook de mening van de samenleving wordt meegewogen. Voor dit laatste is een PWE uitgevoerd, waaraan maar liefst 30.000 Nederlanders deelnamen. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met onderzoekers van andere universiteiten en het RIVM. Beleidsmedewerkers van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Financiën waren nauw betrokken. Op deze pagina leest u meer over de resultaten van het onderzoek.

De resultaten

Nederlanders vinden dat de coronamaatregelen beperkt moeten worden versoepeld in de komende twee maanden, zodat het zorgsysteem niet zwaar overbelast wordt. Er is echter weinig draagvlak voor vergaande versoepelingen die ervoor zorgen dat het zorgsysteem zwaar overbelast raakt. Ze vinden ook dat maatregelen niet mogen leiden tot verdeeldheid: er is geen draagvlak voor het opheffen van beperkingen voor specifieke groepen. De kapper mag weer open, maar over het openstellen van de horeca maken Nederlanders zich zorgen.

Tussen groepen bestaat er ook nog onenigheid. Zo willen hoogopgeleide mannen met een hoog inkomen relatief ver gaan met het versoepelen van coronamaatregelen, terwijl ouderen met een laag inkomen die inschatten dat zijzelf (of hun directe omgeving) een hoog risico lopen om ernstig ziek te worden van corona juist geneigd zijn om te adviseren om weinig of zelfs helemaal geen coronamaatregelen te versoepelen. De optie: “Verpleeg- en verzorgingstehuizen staan bezoek toe” is vooral populair onder vrouwen en ouderen.

Grafiek 1. De versoepelopties en rankings

De meest genoemde versoepelopties

Deelnemers adviseren het vaakst de versoepelopties: “Werknemers in contactberoepen (o.a. kapper) mogen weer werken”. Deze versoepeloptie wordt niet alleen het vaakst gekozen, maar als we de deelnemers indelen in verschillende klassen, dan blijkt dat deze optie populair is in alle klassen. Er is dus ook sprake van een breed draagvlak. Een vaak genoemd argument voor het openstellen van contactberoepen is dat hiermee het faillissement van grote aantallen kleine bedrijven en ZZP’ers kan worden voorkomen.

De opties “Andere bedrijven dan contactberoepen en horeca gaan weer open” en “Directe familieleden uit een ander huishouden hoeven geen 1,5 meter afstand te bewaren” completeren de top 3. Een belangrijk argument voor het openen van bedrijven dat deelnemers noemen is dat dit een positieve impuls geeft aan de economie. Deze optie is vooral populair onder mannen.  Er zijn verschillende argumenten waarom mensen vinden dat het een goed idee is om weer toe te staan dat familieleden van een ander huishouden direct contact hebben met elkaar. Deelnemers hebben aan de ene kant het idee dat deze versoepeloptie ervoor zal zorgen dat Nederlanders het pakket aan coronamaatregelen langer zullen volhouden en aan de andere kant heeft men het idee dat dit een relatief veilige optie is omdat familieleden elkaar op de hoogte houden van hun gezondheid.

Versoepelopties met minder draagvlak

Nederlanders maken zich zorgen over de versoepeloptie “Horeca en Entertainment gaan weer open”. Deelnemers aan de PWE zijn bang dat overmatig alcoholgebruik ervoor zorgt dat Nederlanders zich niet aan andere coronamaatregelen zoals de 1,5 meter afstand houden. En, hoe respecteer je de 1,5 meterregel wanneer je als horecaondernemer iemand die zich niet aan de regels houdt uit je zaak wilt zetten? Verschillende deelnemers geven aan dat zij het belangrijk vinden dat er bij de versoepeling van coronamaatregelen goed wordt nagedacht over de handhaafbaarheid van (andere) coronamaatregelen.

Daarnaast wordt de optie “In Friesland, Groningen en Drenthe worden beperkingen opgeheven” het minst vaak geadviseerd. Ook de optie “Voor mensen die immuun zijn worden alle beperkingen opgeheven” kan op weinig steun van de Nederlandse bevolking rekenen. Nederlanders vinden het erg belangrijk dat het versoepelen van coronamaatregelen leidt tot ‘eenheid’ en niet tot ‘verdeeldheid’. Men is bang dat de saamhorigheid onder Nederlanders dat er nu is en het draagvlak voor overheidsbeleid rond corona wegvalt wanneer het Kabinet ervoor kiest om beperkingen op te heffen voor een specifieke groep Nederlanders.

Er mag ook geen verschil zijn tussen mensen. We leven in één land en moeten allemaal dezelfde regels volgen. We zijn allemaal Nederlanders en dat houdt in gelijke behandeling.

― Quote van deelnemer

Doel van het PWE onderzoek

De effectiviteit van de coronamaatregelen is sterk afhankelijk van het gedrag van Nederlanders. Dit gedrag is weer afhankelijk van de mate waarin Nederlanders de genomen maatregelen als nuttig en zinvol ervaren. Er is daarom behoefte aan meer informatie over voorkeuren van de samenleving om beslissingen over het afbouwen van de coronamaatregelen te onderbouwen. Onder welke voorwaarden vinden Nederlanders het acceptabel om bijvoorbeeld verpleeg- en verzorgingstehuizen of de horeca te heropenen? En kunnen wij hierin bepaalde segmenten van de samenleving onderscheiden, bijvoorbeeld leeftijd, positie op de arbeidsmarkt of gezinssituatie? Om deze vragen te beantwoorden en zo het RIVM en het Kabinet van gestructureerde, gedetailleerde en betrouwbare informatie te voorzien is er een PWE uitgevoerd.

De keuzemogelijkheden

De overheid heeft verschillende mogelijkheden om de coronamaatregelen te versoepelen. Deelnemers kregen acht versoepelopties te zien, inclusief de voor- en nadelen. Daarnaast mocht de druk op het zorgsysteem niet meer dan 50% toenemen. Ook kregen deelnemers informatie over de effecten van de versoepeloptie op het aantal sterfgevallen, op het aantal mensen met ernstig lichamelijk of psychisch letsel en de afname in het aantal huishoudens met langdurig inkomensverlies. Deelnemers adviseerden eerst welke maatregelen volgens hun moeten worden versoepeld, daarna konden zij hun keuzes motiveren. Ook konden deelnemers nog ideeën inbrengen voor eventuele andere versoepelingen. Deelnemers kregen de volgende acht versoepelopties te zien:

Het heeft me aan het denken gezet, hoe lastig dit soort afwegingen zijn.

― Quote van deelnemer

Je ervaart de verantwoordelijkheid die de mensen bij de overheid ook ervaren

― Quote van deelnemer

Het vervolg

Dit onderzoek levert meer dan 100.000 van deze kwalitatieve motivaties op. De argumenten die burgers noemen, kunnen worden gebruikt om beter te begrijpen waarom zij een voorkeur hebben voor een bepaalde versoepeloptie. De onderbouwingen bieden ook inzicht in de argumenten die burgers zullen aanvoeren die het (niet) eens zijn met de uiteindelijke keuzes van de regering. Daarom wordt deze kwalitatieve data nog druk geanalyseerd.
Daarnaast staat het volgende onderzoek alweer voor de deur. Zodra we de besluiten van de persconferentie van 20 mei weten, gaan we verder met een onderzoek naar de keuzes op langere termijn. Ook aan dit onderzoek kan iedereen weer meedoen. Uiteindelijk is de vraag wat we gaan doen tot er een vaccin is. Dit onderzoek zal worden uitgevoerd in samenwerking met modelleurs bij het Erasmus MC en de Universiteit Utrecht, die aan epidemiologische modellen werken.

Vragen?

Bent u na het lezen van deze pagina geïnteresseerd geraakt om ook uw mening te geven betreffende de versoepeling van de coronamaatregelen in Nederland? Heeft u vragen over het onderzoek, neem dan contact op met Niek Mouter: N.Mouter@tudelft.nl

Dit project wordt gefinancierd uit het TU Delft Covid-19 response fund.

FAQs

Inschrijven nieuwsbrief

Wilt u op de hoogte blijven over de laatste ontwikkelingen omtrent Participatieve Waarde Evaluatie (PWE), onderzoeksresultaten of wilt u zelf meetesten? Meld u dan aan voor de PWE nieuwsbrief.