Nieuwe inzichten in erfgoed door satellieten en sociale media
Het HERILAND project gebruikt satellieten en social media om nieuwe inzichten te geven in erfgoed. De huidige satellietfoto's geven snel een perfect beeld van de ontwikkeling van steden en hun beschermde gebieden. Sociale media tonen hoe mensen deze gebieden waarderen en gebruiken. Ana Pereira Roders, hoogleraar Heritage & Values, leidt dit eerste ITN-Marie Curie netwerkproject van BK Bouwkunde.
Van bovenaf kun je sommige dingen moeilijk zien, maar andere juist beter. Door geregeld een foto te maken is bijvoorbeeld perfect zichtbaar hoe een stad zich ontwikkelt en welke rol erfgoed daarin speelt. “Het verzamelen van data op de grond en menselijke analyses kosten gauw een jaar voor één stad, met satellietbeelden en geautomatiseerde analyses kan je in vijf minuten klaar zijn met de hele wereld,” vertelt Ana Pereira Roders, hoogleraar Heritage & Values. “Het aardige van deze moderne technieken is dat die analyses nooit gedateerd raken qua stedelijke ontwikkeling. De satelliet maakt elk rondje nieuwe foto’s en de geautomatiseerde analyses signaleren verandering direct.”
De fotoverkenningen vanuit de ruimte richten zich bij HERILAND op UNESCO Werelderfgoed. Satellietfoto's laten zien of er verzakkingen zijn, of er bebouwing is verdwenen of dat er nieuwe is bij gekomen. Ze tonen ook hoe beleid uitpakt. Is erfgoed beter af wanneer het volledig is afgeschermd of is integratie in de voortdurend veranderende stedenbouwkundige omgeving beter?
Pereira Roders is met name geïnteresseerd in de relatie tussen erfgoed en ruimtelijke planning. Zo is het met satellietdata mogelijk steden over de hele wereld met elkaar te vergelijken. Als de ene stad een groot gebied beschermt en een andere alleen losse gebouwen, kunnen satellietdata uitwijzen welke aanpak de ontwikkeling van de stad het meest beïnvloedt. Pereira Roders: “Alsof je twee kinderen met een totaal verschillende opvoeding vergelijkt.”
De leerstoel Heritage & Values begint niet vanaf nul aan het project. Pereira Roders startte al in 2008 met het identificeren van steden die Werelderfgoed gebieden hadden. In 2015 waren er al meer dan 1600 steden geïdentificeerd, een verdubbeling sinds 2009 in slechts vijf jaar. Hoeveel het er nu zijn en hoe zij zich ontwikkeld hebben, maakt HERILAND duidelijk.
Is het gebruik van satellietdata geen tactiek om 'Big Brother' vanuit de ruimte te spelen? Beslist niet, zegt Pereira Roders. “Gebruik van satellietdata geeft steden gelijke kansen om nieuwe inzichten te krijgen in hun erfgoed, ongeacht of ze de middelen hebben voor uitgebreide dataverzameling en -analyses. Ze helpen ook de samenhang tussen erfgoed in grotere gebieden in kaart te brengen. Er zijn Werelderfgoed gebieden die betrekking hebben op bijna honderd dorpen in afgelegen streken zoals de Zijderoute in Azië en de Zilverroute in Mexico.”
Sociale media
Het tweede deelproject van BK Bouwkunde bij HERILAND gaat over 'Erfgoed en democratie'. Pereira Roders gebruikt hiervoor openbare foto's op sociale media van steden en hun beschermde gebieden, om te laten zien hoe mensen deze gebieden waarderen en gebruiken. Welke plaatjes zetten mensen op Flickr, Facebook of Instagram van de Eiffeltoren, de Big Ben of de Akropolis en wat schrijven ze erbij? Plaatst de lokale bevolking andere foto’s en opmerkingen dan toeristen? Op basis van de foto’s en opmerkingen kunnen ze gedetailleerde vlekkenkaarten maken met hotspots en coldspots in steden. Mensen delen vaker momenten van trots, maar ook zorgen, die gemeentes en overheden kunnen gebruiken om de leefbaarheid en het thuisgevoel te verbeteren.
Pereira Roders: “In het verleden werd erfgoed vooral erkend en beheerd door experts. Op deze manier democratiseren wij het, waarbij iedereen - experts, lokale bevolking, maar ook toeristen - gelijkwaardig hun mening kunnen geven over bestaand en toekomstig erfgoed en wat er wel of niet mee mag gebeuren. Erfgoed is immers van ons allemaal en sociale media zijn de moderne Agora, die mensen overal ter wereld steeds meer gebruiken om zich te verbinden en waar nodig op te roepen tot actie.”
Voor het onderzoek startte Pereira Roders een samenwerking met het Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (DLR) – de Duitse pendant van ruimtevaartorganisatie NASA. Deze samenwerking biedt unieke kansen voor de Faculteit Bouwkunde om gezamenlijk baanbrekende projecten uit te voeren met andere faculteiten, zoals Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI), Luchtvaart en Ruimtevaarttechniek, Civiele Techniek en Geowetenschappen, en Techniek, Bestuur en Management.
HERILAND is het eerste ITN-Marie Curie netwerkproject van Bouwkunde, gericht op het opleiden van promovendi (meer informatie over het project is hier te vinden). Aan HERILAND werken in totaal vijftien promovendi, waarvan twee uit Delft. Zij gaan in oktober van start met het vierjarige project. HERILAND leidt een nieuwe generatie academici, beleidsmakers, professionals en ondernemers op in het digitale tijdperk. Ze worden getraind om nieuwe inzichten in erfgoed te ontwikkelen, met gebruik van moderne technieken en kennis.