Geavanceerde microscopie om leven te begrijpen en ziektes te bestrijden

Nieuws - 20 februari 2023 - Communication TNW

Op 20 februari ontving NL-BioImaging (NL-BI) een honorering van 25 miljoen euro, waarvan 15 miljoen euro afkomstig is van de NWO. Deze financiering helpt het consortium om een nationale wetenschappelijke infrastructuur te vormen op het gebied van geavanceerde microscopie, en geeft alle leden toegang tot de beste beeldvormingstechnieken en analyseplatforms die Nederland te bieden heeft. NL-BI is een samenwerking van en door alle Nederlandse universiteiten, UMCs en kennisinstellingen.

Natuurkundigen Jacob Hoogenboom en Bernd Rieger van de afdeling Imaging Physics aan de TU Delft zullen een bijdrage leveren aan de NL-BI nodes ‘correlative light and electron microscopy (CLEM)’ en ‘and smart microscopy’

“In de CLEM node bestuderen we het doen en laten van eiwitten in cellen, weefsels, organen en organismen”, legt Hoogenboom uit. “Wij ontwikkelen instrumenten om een grootschalige samenhang tussen fluorescentie- en elektronenmicroscopie mogelijk te maken, in hoge resolutie en in 3D. Met fluorescentie-microscopie kunnen we biologische moleculen, eiwitten, zichtbaar maken, en hoe ze in de ruimte verspreid zijn. Elektronenmicroscopie maakt het mogelijk om biologische structuren te bekijken.”

In smart microscopy zullen Rieger en collega-onderzoekers software  en instrumenten ontwikkelen waarmee een sample geanalyseerd kan worden zonder toezicht: de microscoop is zelfsturend. Rieger: “De software herkent interessante, mogelijk zeldzame verschijnselen en past het beeldvormingsprotocol aan om optimaal data uit deze gebeurtenissen te halen. Een slimme microscoop maakt een veel hogere doorloop van biologische monsters mogelijk en zorgt ervoor dat we zeldzame verschijnselen in hoge aantallen sneller kunnen vinden, zodat biologen conclusies kunnen trekken op basis van een groter aantal statistische gegevens.”

Een voorbeeld van Correlative light and electron microscopy (CLEM): Zwart en wit laten de structuur van de cellen in een deel van een alvleesklier zien, vastgelegd met een elektronenmicroscoop. De kleuren zijn vastgelegd met fluorescentie-microscopie; oranje laat de verdeling van insuline zien, blauw een deel van de celkernen.

Ziektes beter begrijpen
Het NL-BI consortium bouwt voort op de schouders van Antoni van Leeuwenhoek die met zijn eigen microscoop ‘dierkens’ en processen als voortplanting bestudeerde. Nu, 300 jaar na zijn sterfdatum, maken stormachtige ontwikkelingen in de microscopie het mogelijk om met hoge vergroting processen in levende cellen en organismes zichtbaar te maken en bij te sturen. De verkregen revolutionaire inzichten leiden tot wetenschappelijke doorbraken en geavanceerde toepassingen in de maatschappij om ziektes als kanker, metabole en cardiovasculaire ziektes en hersenaandoeningen beter te begrijpen en nieuwe potentiele strategieën te ontwikkelen voor preventie, therapie en genezing.

Gemeenschappelijke aanpak
Gezamenlijk trekken de onderzoekers van het NL-BI consortium op voor een optimale innovatie, integratie en data-analyse. De ambities zijn door geen enkele instelling zelf te verwezenlijken en vragen een gemeenschappelijke aanpak, die door de financiering mogelijk wordt gemaakt. 

 

Lees het volledige persbericht op Microscopie.nl