Waardenmodel

ā€˜Alles van waarde is weerloosā€™ is zonder meer de bekendste dichtregel van de Nederlandse dichter Lucebert (1924-1994). Hoewel deze korte zin verschillende betekenissen kan hebben, verwijst het misschien vooral naar de kwetsbaarheid van dat wat ons waardevol is. Gebouwen zijn waardevol omdat ze functioneel zijn, maar ook omdat ze onze leefomgeving vormgeven en daarmee bijdragen aan een gezamenlijke cultuur en identiteit. Een gebouw kan daarom verschillende soorten waarden hebben, zoals erfgoedwaarden, gebruikswaarden of economische waarden. Waar sommige gebouwen overduidelijk als waardevol benoemd worden ā€“ bijvoorbeeld vanwege een belangrijke (historische) functie ā€“ is dat voor andere gebouwen minder vanzelfsprekend. Door expliciet te maken waarom een gebouw waardevol is wordt duidelijk waar rekening mee gehouden moet worden bij een renovatie. In dit onderzoek proberen we te identificeren wat waardevol wordt gevonden, om welke reden en door welke partij.   

Waarden kunnen worden gecategoriseerd met behulp van een waardenmodel. Daarin wordt een logische onderverdeling gemaakt van verschillende (sub)categorieĆ«n waarbinnen een brede diversiteit aan waarden kan worden opgenomen. Waarden die door een bepaalde persoon of partij worden genoemd, kunnen in het model gepositioneerd en aan elkaar gerelateerd worden. In het waardenmodel ontwikkeld voor Renoveren met Respect wordt onderscheid gemaakt tussen waarden en attributen. Attributen zijn de elementen (tastbaar of ontastbaar) die een waarde belichamen. De waarde is de reden waarom iets waardevol is. 

Het te gebruiken waardenmodel integreert drie hoofdcategorieƫn die grofweg relateren aan erfgoed en architectuur (geel), techniek en energie (rood) en markt en bewoner (oranje). Binnen die categorieƫn zijn verschillende waarden opgenomen (linker kolom), waaraan categorieƫn van attributen zijn gekoppeld (rechter kolom).

Het voor dit project opgestelde model is gebaseerd op een bestaand waardenmodel dat eveneens een holistische aanpak, participatie van stakeholders en het onderscheid tussen waarden en attributen hanteert. Dit model, ontwikkeld binnen het onderzoek RE-VALUE door onderzoekers aan universiteiten van Aarhus en Palermo (Kamari, Correa en Kirkegaard, 2017), is aangepast aan de Nederlandse context en de doelstelling van het onderzoek Renoveren met Respect.