Een warmer klimaat vereist nieuwe, passieve ontwerpoplossingen. Bouwen rond binnenhoven zou een prima oplossing zijn voor Nederland, blijkt uit promotieonderzoek van Mohammad Taleghani. Het kan de energie-efficiëntie van woongebouwen fors verbeteren.

De Iraanse promovendus becijferde dat woongebouwen op jaarbasis 22 kW per vierkante meter minder energie verbruiken als ze gegroepeerd zijn rond een binnenplaats. Dat komt niet alleen doordat een schaduwrijke binnenplaats koeler is in de zomer. “Deze bouwvorm zorgt ook voor beschutting tijdens koude, winderige dagen”, zegt Talghani. “Heel geschikt dus voor Nederland.” Binnenplaatsen dragen bovendien bij aan een aangenamer leefklimaat: buren kunnen er gezamenlijk recreĂ«ren en tuinieren. Afsluitbare binnenplaatsen zorgen daarnaast voor meer veiligheid.

De verwachte temperatuurstijging in Nederland lag aan de basis van het onderzoeksidee. Volgens de huidige verwachting zal de luchttemperatuur in Nederland in 2050 tot 2,3°C hoger liggen dan in de periode 1981-2010. Vooral steden zullen daarvan de gevolgen merken, door het hitte-eilandeffect (urban heat island effect (UHI)). Wetenschappers berekenden dat een hittegolf in 2003 in Europa zo’n 70.000 doden veroorzaakte. Alle reden dus om passieve ontwerpoplossingen te zoeken. Daarnaast is terugbrengen van het energieverbruik van gebouwen belangrijk met het oog op CO2 -uitstoot. Woongebouwen zijn verantwoordelijk voor liefst 31 procent daarvan.

Voor zijn proefschrift ‘Dwelling on Courtyards: Exploring the energy efficiency and comfort potential of courtyards for dwellings in the Netherlands’ onderzocht Taleghani (1985) verschillende types woonblokken in Nederland. Met behulp van computersimulaties bracht hij het thermisch comfort binnen en buiten in kaart. Daarnaast voerde hij veldmetingen uit in bestaande stedelijke binnenplaatsen en in woningen, die gelegen zijn naast binnenplaatsen. De veldmetingen werden later gebruikt om simulaties met een schaalmodel te valideren. De analyse leidde tot een eenduidige conclusie: woongebouwen rond een binnenplaats zijn energiezuiniger en bieden meer thermisch comfort dan andere woningen. Ook blijkt het microklimaat in de zomer koeler. Taleghani: “Het is dus een ontwerpstrategie die zorgt voor woningen die klaar zijn voor de toekomst.”

Bouwen rond een binnenplaats is vooral in Arabische landen, China en het Midden-Oosten een beproefd recept. Al duizenden jaren geleden werd op die manier het microklimaat in steden verbeterd, doordat het aantal zonuren op de achtergevel drastisch wordt teruggebracht. De ontdekking dat in Nederland nog grotere energiewinst is te boeken in de winter is een verrassing. Een andere constatering is dat binnenplaatsen in een vochtig klimaat bijdragen aan de ventilatie.

Gepubliceerd: november 2014