De manier waarop verstedelijkte deltaā€™s omgaan met overstromingsgevaar verschilt sterk, mede door culturele invloeden, constateert promovendus Suwanna Rongwiriyaphanich. Het boeddhistische Thailand pikt niet zomaar wat in het calvinistische Nederland normaal is.

Thailand heeft de laatste jaren te maken gehad met enorme overstromingen en daarmee gaan overheid en inwoners op een andere manier om dan in Nederland. In 2011 kwam het zelfs voor dat bewoners van buitengebieden nooddijken neerhaalden die de hoofdstad Bangkok moesten beschermen tegen het water. ā€œHet gevoel van collectiviteit en gedeeld risico is in Thailand niet zo sterk als in Nederland, deels door culturele achtergrondenā€, constateert Rongwiriyaphanich. ā€œDaarmee moet je als planner rekening houden als je beleid succesvol wilt implementeren. Technocratische middelen alleen bieden geen oplossing.ā€

De Delftse promovendus vergelijkt in haar proefschrift Understanding culture in territorial management and its implications for spatial planning de Rijn-Maas delta met enkele gebieden in de delta van de Chao Phraya rivier. Daaruit wordt duidelijk dat beide landen heel anders aankijken tegen overstromingsrisicoā€™s. Terwijl het Hollandse territoriale management geheel in het teken staat van het gevecht tegen water, neigen de Thailanders meer naar aanpassing aan de natuur. Vooral in gebieden die gewend zijn aan dagelijkse of jaarlijkse overstromingen blijven inwoners zitten waar ze zitten, wat er ook gebeurt. Deels is dat verklaarbaar doordat de schade gewoonlijk beperkt tot natte voeten en onderlopende kelders. Het is uitzonderlijk dat er iemand verdrinkt. Maar het heeft ook een diepere culturele achtergrond, denkt Rongwiriyaphanich. Aanpassing aan de natuur past bij het boeddhistische idee dat de mens er integraal onderdeel van is. Hij schaadt zichzelf door tegen de natuur in te gaan.

Het Nederlandse calvinisme gaat daar lijnrecht tegenin met zijn geloof in het ā€˜dominionismeā€™ (heerschappijtheologie). Het idee dat God de mens de aarde regeert past perfect bij een volk dat tegen de natuur vecht. Wat dat betreft lijkt het geen toeval dat Nederland pas in de laatste decennia meer geneigd is tot opgeven van ingepolderde gebieden en onderzoek doet naar adaptieve woonvormen. Het is een fenomeen dat past bij de tanende invloed van het protestantisme.

Kortom, een strategie die in het ene land succesvol is toegepast tegen overstromingsgevaar is niet altijd een op een bruikbaar in een andere context. Planners moeten daarom voorzichtig omgaan met culturele gevoeligheden en waar nodig de uitvoering aanpassen aan lokale randvoorwaarden.

Gepubliceerd: september 2014