Ruimtelijke ordening is een prima middel om overstromingsgevaar te lijf te gaan, maar vergt wel een organisatorisch raamwerk waarin alle betrokkenen participeren. Dat constateert promovendus Peiwen Lu. Zij vergeleek de Nederlandse aanpak met die in haar vaderland Taiwan.
De overstromingsproblematiek in Taiwan verschilt sterk van die in Nederland. De Aziaten krijgen vooral natte voeten na extreme regenval of door een tyfoon. Het land is uitstekend voorbereid om zich ertegen te verweren, maar doet dat met relatief simpele middelen: pompen en (tijdelijke) dijken. Probleem is dat dergelijke technische oplossingen steeds duurder worden omdat klimaatverandering de problemen verergert. “Ze geven bovendien geen volledige garanties tegen klimaatgerelateerde overstromingen”, zegt Lu. “Meer zekerheid vergt een gestructureerde aanpak.”
In haar promotieonderzoek zet ze de aanpak in Rotterdam af tegen die in de Taiwanese steden Kaohsiung en Tainan. Dat brengt opmerkelijke verschillen aan het licht. Zo wordt ruimtelijke planning in Taiwan vooral bepaald door regelgeving ten aanzien van landgebruik. De ruimtelijke ordening is bovendien sterk economisch gericht. Watermanagement blijft buiten beschouwing, want dat is een zaak van ingenieurs.
Vooral de zware overstromingen die Taiwan in 2009 troffen na een tropische storm schudden het land wat dat betreft wakker. Ze dwongen planners na te denken over retentiegebieden en adaptieve woonvormen. Realisatie daarvan blijkt echter lastig uitvoerbaar met de traditionele, technocratische overstromingsaanpak – een overheidsfunctionaris maakt een plan en dat wordt zonder veel inspraak uitgevoerd. Lu: “Het is voorgekomen dat planvorming in een laat stadium moest worden afgeblazen wegens hoge kosten. Vooraf was totaal geen rekening gehouden met de waarde van het vastgoed in het aangewezen retentiegebied.”
Opzet van een breed samenwerkingsverband met stedenbouwers, waterbouwkundigen, ngo’s, gemeenten en bewoners van een gebied kan een veel effectievere ruimtelijk planning mogelijk maken, stelt ze op basis van het Rotterdamse voorbeeld. Integratie van watermanagement en planning, naar Nederlands voorbeeld, kan een ruimtelijke planning mogelijk maken met waterbestendige woningen of gebouwen die onbereikbaar zijn of voor overstromingen.
Kan Nederland ook van Taiwan leren? Lu: “Jazeker, wij gaan veel beter om met extremen. Herstel gaat razendsnel, omdat we prima noodscenario’s hebben en precies weten waarheen alle voedsel en zandzakken moeten. Nederlanders verwachten extremen niet en gaan er daardoor veel moeizamer mee om.”