Waarom

Rijkswaterstaat wil zwerfafval gaan monitoren in haar watersystemen. Diverse niet-gouvernementele organisaties (NGO’s) hebben citizen science al in gebruik genomen om hiermee een beter beeld te krijgen van aanwezigheid, verspreiding en herkomst van zwerfafval op oevers en stranden. Rijkswaterstaat wil kijken hoe ze bij kunnen dragen aan deze ontwikkelingen.

Het uiteindelijke doel van het onderzoek is het in kaart brengen van de hoeveelheid plastic dat door de rivierdelta’s van de Schelde en de Rijn de oceaan instroomt. Het is belangrijk om te weten in wat voor mate het plastic zich voortbeweegt, zodat we kunnen bijhouden of het vermindert en er misschien achter kunnen komen waar en hoe we het plastic het beste kunnen verwijderen voordat het in de zee terecht komt. 

Hoe

Het project is gestart met een onderzoek waaruit moet blijken of de eisen die zijn gesteld aan dit project, te verwezenlijken zijn. De volgende onderwerpen zijn in het afgelopen jaar onderzocht:

• Er is een systeemanalyse uitvoeren van de Schelde en Maas estuaria. Beide estuaria zitten ingewikkeld in elkaar. Door middel van een systeemanalyse kunnen we er in grote lijnen achter komen hoe bepaalde processen werken binnen deze rivieren. Het doel van de systeemanalyse is uit te zoeken waar en wanneer het beste onderzoek kan worden gedaan naar de verspreiding van plastics. Vanuit het WaterLab hebben 6 studenten vanuit de TU Delft voor de Master Environmental Engineering deze systeemanalyse uitgevoerd. Bekijk het rapport.
• Daarnaast heeft Jacintha Tjia als student assistent alle belangrijke actoren in kaart gebracht. Zij heeft een stakeholder analyse uitgevoerd om te begrijpen wie interesse heeft in de resultaten of om te helpen met het onderzoek. We hebben actor matrixes gemaakt van de resultaten die zij verkreeg door interviews te houden. Ook kwamen we er zo achter welke projecten er al worden uitgevoerd op dit gebied.
• Van juni tot oktober 2020 heeft Vince van’t Hoff vervolg-interviews gehouden met deze selecte groep actoren die direct bezig zijn met monitoring van zwerfafval/plastics in Nederlandse stroomgebieden, onder andere met behulp van citizen science. Met die informatie hebben we een classificatie kunnen maken van de verschillende initiatieven. Deze classificatie vind je hieronder.

Onze volgende stappen zullen zich richten op:

• Het onderzoeken hoe de verzamelde data van deze verschillende initiatieven interoperabel kan worden gemaakt. Dat houdt in dat we de data willen harmoniseren, maar ook willen kunnen combineren om met meer informatie een beter overzicht te krijgen van de plastic verspreiding.
• Het testen van verschillende bestaande methodes voor het monitoren van macro- en microplastics.
• Het testen en onderzoeken van hoe we dit het beste met vrijwilligers kunnen doen en waar we aan moeten denken wanneer we citizen science willen toepassen in een dergelijk onderzoek.

Begin oktober 2020 hebben we daarnaast een samenwerkingsbijeenkomst georganiseerd om met alle actoren te bespreken hoe we samen kunnen kijken wat de rol van citizen science initiatieven kan en zal zijn in de nationale monitoring van zwerfafval/plastics in Nederland. De resultaten van deze bijeenkomst kun je in dit rapport vinden.

Ben jij ook actief op dit onderwerp of wil je actief meepraten? Word dan lid van deze LinkedIn groep en krijg alle updates en nieuwe informatie mee! Ook delen we daar data van vervolgbijeenkomsten.

Wat

Volgens de Plastic Soup Foundation produceren we jaarlijks 311 miljoen ton aan nieuw plastic. Gemiddeld komt er per jaar 8 miljoen ton daarvan in de oceanen terecht. Het plastic dat in de oceanen belandt, komt daar door toedoen van de mens. Het afval dat we op straat weggooien, visnetten die achterblijven, maar ook plastic dat verstopt zit in bijvoorbeeld schoonmaakartikelen. Als het plastic in de zee belandt wordt het meegenomen door stromingen in de waterkolom en breekt het langzaam in steeds kleinere stukjes. Degradatie en fragmentatie van het plastic tot kleine deeltjes, ook wel microplastics genoemd, kan nare gevolgen met zich meebrengen. Er kunnen hierdoor namelijk giftige stoffen uit het plastic vrijkomen. Dieren die in de zee leven zien deze deeltjes als voedsel aan, waardoor het giftige afval zo ook onze voedselketen binnendringt. Uiteindelijk kunnen de microplastics kunnen zich in de lichamen van mensen en dieren ophopen.

Omdat het overgrote gedeelte van het plastic door consumenten in de oceanen belandt, is het belangrijk om deze zo veel mogelijk bij het probleem en de oplossing te betrekken. Met behulp van citizen science betrekken we mensen bij het onderzoek, en voorzien we mensen van informatie over het probleem. Buiten resultaten zorgt citizen science op deze manier voor een betere risicoperceptie vanuit de samenleving, wat uiteindelijk voor een schonere oceaan kan gaan zorgen.

Wie

De haalbaarheidsanalyse van dit project wordt uitgevoerd door WaterLab, samen met Rijkswaterstaat, waarin onder andere Bert Bellert een grote rol speelt. Ook de Hogeschool Rotterdam en HZ University of Applied Sciences (HZ) werken hieraan mee.