Luisteren naar de golven
De analyse van ‘onhoorbaar’ infrageluid hoog in de stratosfeer kan betere weersvoorspellingen en klimaatmodellen opleveren. Dat is de overtuiging van dr. Pieter Smets (CiTG). Oceaangolven zijn een goede bron van dit infrageluid.
Geofysicus dr. Pieter Smets, die ook voor het KNMI werkt in de onderzoeksgroep van prof. Läslo Evers, is geïnteresseerd in de klimatologische omstandigheden in de stratosfeer, de laag van de atmosfeer op een hoogte tussen tien en vijftig kilometer. Boven de dertig kilometer is nauwelijks informatie beschikbaar over windkracht en temperatuur. Klimaatmodellen en weersvoorspellingen zouden op basis van meer inzicht in dit deel van de atmosfeer kunnen worden verbeterd.
Uit de analyse van infrageluid dat door deze atmosferische lagen is gegaan, kun je windkrachten en temperaturen afleiden. Zo concludeert althans Smets, die onlangs zijn dissertatie Infrasound and the Dynamical Stratosphere, A new application for operational weather and climate prediction heeft verdedigd.
Infrageluid heeft een frequentie van minder dan 20 hertz en wordt gemeten met ‘arrays’ (rijen) van extreem gevoelige microbarometers. Bronnen van infrageluid zijn vaak groot en krachtig. Denk aan meteoren, explosies, aardbevingen en, heel belangrijk, zeegolven.
Er zijn in Nederland en de rest van de wereld tientallen microbarometers geplaatst om infrageluid te beluisteren. Een bijzonder interessante toepassing van dit onderzoek is een studie naar plotseling optredende stratosferische waarschuwingen: dramatische gebeurtenissen waarbij de stratosfeer midden in de winter in de loop van enkele dagen tijdelijk in een zomerse toestand verandert. “Voordat klimaatwetenschappers dit soort verschijnselen in hun modellen kunnen opne-men, moeten we nog veel werk verzetten”, waarschuwt Smets.
Hij heeft infrageluid geregistreerd dat afkomstig was van vulkaanuitbarstingen, waaronder die van de Tolbatsjik in Rusland in 2013. Evers en Smets zetten hun werk voort, maar nu met een permanente achter-grond van infrageluid die wordt veroorzaakt door zeegolven.
Foto (c) ESA
Bronnen van infrageluid, zoals meteoren, aardbevingen en zeegolven zijn vaak groot en krachtig