Zonne-energie voor vluchtelingen
Het komt nog steeds dagelijks voor: kwetsbare vluchtelingen die in gammele, overvolle bootjes de overtocht naar Europa wagen. In de hoop armoede, honger en gewelddadige conflicten te verruilen voor een vreedzaam bestaan. In plaats daarvan komt een groot deel van hen in vluchtelingenkampen terecht. Kampen waar de sfeer soms grimmig is, en waar basisbehoeften niet voor iedereen vanzelfsprekend zijn. Om aan dat laatste iets te doen, stelde de TU Delft Energy Club een team samen: Energy for Refugees (EfR). In de zomer van 2018 reisden zeven EfR’ers – internationale masterstudenten Construction, Civil, Engineering and Sustainable Energy Systems – naar Lesbos af om daar, in één van de kampen, zelfstandige stroomvoorziening te realiseren. Het werd een bijzondere reis.
Een vliegende start
Een autonoom kamp creëren dat minder afhankelijk is van derden. En het liefst met behulp van zonne-energie. Zo luidde een van de doelstellingen waarmee Anurag, Manolis, Shivam, Karthik, Roos, Gamze en María hun avontuur startten. Een streven dat niet voor ieder vluchtelingkamp blijkt weggelegd te zijn. Vele kampen worstelen namelijk met strenge regelgeving of worden vanwege oproer zwaarbeveiligd. Toch lukte het EfR om in contact te komen met Pikpa: een Grieks vluchtelingenkamp op Lesbos waar zo’n 120 (merendeels) vrouwen en kinderen verblijven.
EfR inventariseerde waaraan het kamp behoefte had, maakte een technisch ontwerp voor een duurzaam energiesysteem en startte een crowdfundingsactie om geld en materialen in te zamelen. De aandacht die de studenten voor het project genereerden, wierp al snel z’n vruchten af. Zo doneerde de Haagse zonnepanelenfabrikant EXASUN twintig zonnepanelen. En dat alles vanuit Nederland, met nog geen voet op Griekse bodem gezet.
Tegenslag na tegenslag
De maanden die volgden, werden overschaduwd door onzekerheid. In het nabijgelegen vluchtelingenkamp Moira braken hevige gevechten uit waardoor zélfs in Pikpa de noodtoestand werd uitgeroepen. Een andere grote tegenslag was van meer procedurele aard. Door het uitblijven van een vergunning was het risico te groot om vast te houden aan het oorspronkelijke plan: de bouw en installatie van een netgekoppeld PV-systeem. In plaats daarvan werd er gekozen voor een systeem waarbij de panelen en omvormers niet afhankelijk zijn van het elektriciteitsnet, een zogenoemd off-grid systeem.
Net nadat de zeven studenten hun focus hadden verlegd, werden zij opnieuw geconfronteerd met een vervelend bericht. ‘Pikpa hangt sluiting boven het hoofd,’ kopten verschillende Griekse websites en kranten. De inspectie zou verschillende tekortkomingen hebben gesignaleerd, met name op het gebied van voedsel en hygiëne. Opeens lag Pikpa onder het vergrootglas van de lokale autoriteiten: een moeilijkheidsfactor om rekening mee te houden.
Kare Tepe als alternatief
Op maandag 9 juli 2018 vlogen de EfR’ers van Amsterdam naar Athene om vanuit daar verder te reizen naar Lesbos. Na een korte rondleiding door Pikpa werd al snel duidelijk dat het plaatsen van zonnepanelen geen optie was. Doordat alles en iedereen nauwlettend in de gaten werd gehouden, kon iedere handeling worden aangegrepen om over te gaan tot sluiting van het kamp. Een alternatief kwam er in de vorm van Kara Tepe, een kamp zo’n vijftien kilometer ten noorden van Pikpa. Ondanks het uitwijken naar een plan B, was er al veel tijd verloren gegaan: er stonden nog slechts vijf dagen op de teller om het PV-systeem gebruiksklaar te maken. Met hulp van technisch geschoolde vluchtelingen, slaagden de EfR’ers er tóch in om Kare Tepe zelfvoorzienend te krijgen.
Sinds de aanleg van het off-grid systeem kan het kamp, zélfs als de stroom vanwege overbelasting uitvalt, altijd terugvallen op een back-upsysteem. Hoewel het avontuur uitmondde in een race tegen de klok, hebben de EfR’ers de smaak te pakken: in 2019 gaat er opnieuw een team naar Lesbos om een vluchtelingenkamp van duurzame energie te voorzien.
0Dit jaar schieten de EfR-studenten twee NGO’s te hulp die geweldig werk verrichten om onderdak en sanitaire voorzieningen in het Olive Groove Camp (Lesbos) mogelijk te maken. Hoewel deze NGO's al gebruikmaken van elektriciteit, zijn zij afhankelijk van peperdure dieselgeneratoren die een enorme bron van vervuiling vormen. Met uw steun zal EfR ervoor zorgen dat deze NGO’s straks niet meer afhankelijk zijn van dieselgeneratoren, maar van zonnepanelen. Om dit geweldige werk gedaan te krijgen, is echter wel geld nodig. Daarom zal er een crowdfundingsactie van start gaan. Meer informatie over de crowdfunding is binnenkort terug te vinden op de volgende website: https://www.energyforrefugees.com/
Dit project werd mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI). Meer lezen over het project? Dat kan! Via deze link lees je een uitgebreider verslag van de werkzaamheden van de EfR’ers.
Tekst: Dave Boomkens | Fotografie: Mark Prins