Beleid voor aanpassing aan klimaatverandering moet rekening houden met gedragsfactoren
Deze zomer zagen we de omvang van de schade die klimaat gerelateerde gevaren zoals zware regenval, overstromingen en aardverschuivingen kunnen aanrichten bij mensen en in steden. Aanpassing aan deze gevaren is cruciaal. Zowel overheden als huiseigenaren kunnen actie ondernemen. Wetenschappelijke modellen die worden gebruikt om beleidsbeslissingen over klimaatverandering te ondersteunen, gaan ervan uit dat inwoners rationele beslissingen nemen en actie ondernemen zodra dit economisch voordelig voor hen is. In de praktijk blijkt echter dat aanpassingen maar langzaam worden doorgevoerd en dat mensen minder effectieve maatregelen nemen dan voor hen optimaal zou zijn. Nieuw onderzoek van TU Delft onderzoekers Alessandro Taberna en Tatiana Filatova houdt rekening met dit gebrek aan aanpassing. Het onderzoek laat zien hoe belangrijk het is om rekening te houden met gedragsvooroordelen en sociale beïnvloeding bij het bestuderen van individuele aanpassingskeuzes. Het artikel is gepubliceerd in het gerenommeerde tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Filatova: 'Hoewel de meeste wetenschappelijke ondersteuningsinstrumenten voor besluitvorming zich richten op inschatting van de gevolgen (kosten/baten) door overheidsgeleide aanpassingen, kan veel schade worden voorkomen als mensen zelf actie ondernemen. En dat doen ze ook. Maar in de wetenschappelijke modellen die gebruikt worden om beleidsbeslissingen te ondersteunen, wordt hier zelden rekening mee gehouden. De grootste uitdaging was altijd dat het moeilijk is om het wisselende gedrag van menselijke beslissingen te modelleren in rekenmodellen. Dit onderzoek laat zien hoe geavanceerd de onderzoeksmethoden op dit gebied zijn geworden', vervolgt ze.
Te weinig en te laat
Voor het eerst hebben onderzoekers het zogenaamde 'aanpassingstekort' gekwantificeerd - een lagere mate van aanpassing door huiseigenaren dan optimaal (d.w.z. economisch efficiënt) zou zijn, door expliciet rekening te houden met verschillende 'zachte' aanpassingsbeperkingen zoals (gebrek aan) bewustzijn over gevaren, vertekeningen in de waargenomen effectiviteit van verschillende maatregelen en sociale invloed. Particuliere maatregelen zouden tot 50-70% van de restschade kunnen verminderen. Maar dat gebeurt niet omdat mensen te laat of te weinig maatregelen nemen, tenminste, als ze zich gedragen zoals ze in de enquêtes aangeven", aldus Taberna.
De uitkomsten van ons onderzoek laten zien dat beleid gericht op aanpassing aan klimaatverandering rekening moet houden met verschillende gedragsfactoren, zoals zorgen en sociale invloeden. Daarnaast is beleid op maat nodig, zoals het bieden van subsidies aan huishoudens met een laag aanpassingsvermogen en het vergroten van het bewustzijn voor huishoudens met een gemiddeld aanpassingsvermogen. Factoren die traditioneel als belangrijk werden beschouwd, zoals het aantal bereikte personen en de objectieve effectiviteit van particuliere maatregelen – blijken minder belangrijk te zijn dan gedragsvooroordelen.
Er zijn steeds meer gegevens over hoe menselijk gedrag wordt beïnvloedt. Deze innovatieve benadering maakt het mogelijk om naast puur economische overwegingen ook menselijk gedrag in brede zin te mee te nemen in modellen.
Onontgonnen gebied
De mate van onzekerheid van verschillende sociale gedragsfactoren zoals bezorgdheid over gevaren of sociale invloed, naast de traditionele overwegingen van kosten en effectiviteit van verschillende particuliere aanpassingsmaatregelen (zoals het overstromingsbestendig maken van je huis) is volgens Filatova nog niet onderzocht. Ons artikel maakt een grote sprong voorwaarts en maakt systematisch gebruik van gegevens uit gedragsenquêtes, theorieën uit de omgevingspsychologie en globale gevoeligheidsanalyses om te onderzoeken hoe, wanneer en welke huishoudens klimaatadaptatiemaatregelen kunnen nemen, en hoe dit samenhangt met de algehele prestaties van de regionale economie (bijvoorbeeld interactie met werkloosheid etc).' Het onderzoek toont ook expliciet aan dat mensen met een hoog aanpassingsvermogen (opleiding & inkomen) het meeste baat hebben bij particuliere aanpassing. Huishoudens met een gemiddeld aanpassingsvermogen hebben waardevolle bezittingen om te verliezen en genoeg middelen om te investeren in aanpassingen, maar stellen dit uit vanwege een gebrek aan bewustzijn over overstromingsrisico's en niet-ondersteunende sociale normen. Mensen met een laag aanpassingsvermogen kopen minder effectieve aanpassingsmaatregelen of stellen de actie uit, waardoor ze in een neerwaartse spiraal terechtkomen. De onderzoekers maken ook een schatting van de regionale schade met en zonder particuliere aanpassing, onder verschillende aannames over menselijk gedrag. Dit door de ERC gefinancierde onderzoek naar door het klimaat veroorzaakte overstromingen in kuststeden (Miami in dit artikel) richt zich op het verschil dat private bottom-up acties kunnen maken.
Volgens Taberna en Filatova is dit onderzoek cruciaal omdat het de traditionele aanname van beleidsmakers dat mensen rationele beslissingen nemen als ze te maken hebben met klimaatverandering, ter discussie stelt. Het benadrukt hoe belangrijk het is om rekening te houden met gedragsvooroordelen, die vaak over het hoofd worden gezien in het klimaatadaptatiebeleid. Een beleid dat rekening houdt met deze gedragsaspecten zou kunnen bestaan uit maatschappelijke betrokkenheid en bewustwordingscampagnes om klimaatadaptatiegedrag aan te moedigen en zo de kosten van klimaatverandering voor de samenleving te verminderen', concluderen ze.