Risicovolle zaken - ontwerpstudenten en RSI's

Nieuws - 27 juni 2022

Waarom hebben designstudenten een relatief hoog percentage RSI's (repetitive strain injuries)? Assistant-Professor Toegepaste Ergonomie en Design Marijke Dekker voelde zich aangetrokken tot dit fenomeen. Voor haar promotie onderzocht zij de risicofactoren die bijdragen aan RSI's aan de faculteit Industrieel Ontwerpen (IO) van de TU Delft en ontwierp een preventieprogramma om klachten te verminderen en het welbevinden onder studenten te vergroten. Het programma werd in 2000 opgezet en is nog steeds actief.

Opkomende gevallen

De term 'repetitive strain injury' (RSI) verwijst in het algemeen naar pijn, tintelingen, gevoelloosheid en krachtverlies als gevolg van het herhaaldelijk bewegen van een lichaamsdeel en een statische werkhouding. De ‘muisarm’ is welbekend. In het begin van de jaren 2000 was er volgens Dekker een opvallende toename van het aantal IO-studenten dat aan RSI's leed. Bij de ergonomiegroep kregen ze veel meldingen van klachten, vaak in de armen, schouders, handen of rug, en verzoeken om productgerelateerd advies. "We werden getriggerd om ons vanuit een meer praktisch en theoretisch perspectief op dit onderwerp te richten," zegt ze. Om iets aan het probleem te kunnen doen, moest Dekker inzicht krijgen in de etiologie en de fysieke, psychosociale en persoonlijke risicofactoren die bijdragen aan RSI. In longitudinaal onderzoek volgde ze de prevalentie en ernst van de klachten van studenten over een periode van 15 jaar.

Lees Marijke's thesis:

De risicofactoren

Dekker heeft door jarenlang onderzoek ontdekt dat de studieomgeving en onderwijsprogramma's van IO veel aspecten bevatten die samenhangen met RSI-risicofactoren. Risicofactoren die met name in het curriculum aanwezig zijn, zijn de vereiste precisie bij veel computertaken, het complexe karakter van ontwerpen, en de hoge ambitie van studenten als het gaat om het maken van eigen ontwerpen. Strikte en frequente deadlines kunnen leiden tot een hoge werkdruk, planningsproblemen, stress en werkdruk, terwijl ze ook bijdragen aan de lichamelijke klachten. Zij concludeerde dat het creatieve karakter van de IO-opleiding waarschijnlijk ook een rol speelt bij het ontstaan van klachten, omdat creatieve processen moeilijker te plannen zijn. Deze factoren werden bevestigd door het feit dat de andere creatieve opleiding aan de TU Delft, bouwkunde, ook kampt met relatief hoge aantallen studenten die RSI-klachten rapporteren.

Preventief productontwerp

RSI's komen voor in veel andere onderwijs- en beroepsomgevingen. "Musici kunnen RSI ervaren, of slagers die de hele dag vlees uitbenen in een koude omgeving, of raceautocoureurs," zegt ze. Dekkers onderzoek richt zich echter op de kantooromgeving en in het bijzonder de onderwijssetting van ontwerpstudenten. Haar proefschrift bevat ontwerpideeën die door afgestudeerde masterstudenten van IO zijn ontwikkeld op basis van de ontwikkelde theoretische kennis. Een voorbeeld is een drinkfles die de gebruiker stimuleert om water te drinken. Het zendt een herinnering uit om de fles te vullen en vermoedelijk meer te drinken, waardoor de eigenaar vaker naar het toilet moet. Dit dwingt de persoon om van het scherm weg te stappen en een kleine pauze met fysieke beweging te hebben.

Preventief programma

Een belangrijk resultaat van Dekkers onderzoek was de opzet van een RSI-preventieprogramma bij IO. Het omvat workshops over RSI-preventie voor eerstejaars studenten en opfrissers voor de bovenbouw. En samen met Cesar-therapeuten (mensen opgeleid in therapieën die klachten als gevolg van verkeerde houdings- en bewegingspatronen voorkomen) organiseerden ze sport- en ontspanningsactiviteiten om bewustwording rond het onderwerp te creëren. "Er wordt goed samengewerkt met masseurs, Cesartherapeuten, artsen van de Studentengezondheidsdienst , en arbo-adviseurs op het werk. Dit multidisciplinaire team organiseert deze activiteiten," zegt Dekker. "Ik ben best trots op de activiteiten van de preventiegroep, de voortzetting jaar in jaar uit en dat je studenten een 'tas' vol informatie en handvatten meegeeft voor hun vervolgstudie en toekomstige loopbaan."

Bewustzijn is de sleutel

Producten die mensen herinneren aan fysieke en cognitieve ontspanning zijn nuttig, maar Dekker zegt dat ze gelooft dat bewustwording en preventie in de toekomst een grotere rol spelen. "Het is belangrijker om automatiseerders te informeren hoe klachten of symptomen kunnen ontstaan, wat de oorzaken zijn, en de geruststelling te geven dat je er iets aan kunt doen. Angstig of bezorgd zijn zorgt alleen maar voor meer spanning. Ook bij zeer ernstige klachten die meer psychologisch van aard zijn, kan het ten goede keren." Ze zegt: "Ik denk dat de resultaten van mijn onderzoek waardevol zijn in brede zin, niet alleen voor studenten industrieel ontwerpen, maar ook voor veel andere educatieve en professionele computerwerkers."

In haar scriptie geeft Dekker een aantal adviezen gericht aan studenten, faculteitsmedewerkers, maar ook aan de overheid. "Ik denk dat we in het algemeen door moeten gaan met dit soort preventieprogramma's om comfort en welbevinden te creëren tijdens het uitvoeren van computerwerk. In de toekomst zou ik willen werken aan hoe we op de faculteit kleine mogelijkheden bieden om te ontspannen en te bewegen in de werkomgeving. Nu zijn we zo gefocust op het cognitieve deel van de mens, maar ik heb het gevoel dat mensen in het algemeen behoefte hebben aan een mogelijkheid om van activiteit te veranderen, om te bewegen, om te ontspannen en ik denk dat dat een hele uitdaging is. Ook voor studenten en personeel die voortdurend deadlines hebben, is het een uitdaging om na te denken over hoe je dit soort activiteiten met zorg kunt ontwerpen."