Architectuur maakt veel gebruik van impliciete kennis, terwijl wetenschap juist vraagt om expliciete, bewijsbare methoden. Betekent dit dat architectuur onwetenschappelijk is? Lara Schrijver, universitair hoofddocent Architectuurtheorie, heeft van NWO subsidie gekregen om dit uit te zoeken. Bij haar onderzoek ‘The Tacit Dimension: Architecture Knowledge and Scientific Research’ betrekt zij een internationaal onderzoeksnetwerk van architecten, filosofen, historici en cultuurwetenschappers.
Het is lastig meetbaar waarom bepaalde architectuur als goed wordt ervaren. Hoe dat komt? Omdat het niet altijd te herleiden is op puur rationele overwegingen. Architectuur is vaak gebaseerd op intrinsieke ideeën. Hoe wij compositie en symmetrie ervaren heeft bijvoorbeeld deels te maken met culturele achtergronden en eeuwenoude tradities. Met ‘The Tacit Dimension’ heeft Schrijver zich ten doel gesteld die impliciete kennis te ontsluiten. Een lastige opgave, mede omdat het vocabulaire dat we hadden om de waarde van een gebouw of ontwerp te beschrijven in de twintigste eeuw versnipperd raakte. Modernistische stromingen zetten de conventies over schoonheid in de architectuur op de helling. “En het postmodernisme gaf uiteindelijk de genadeklap: toen was ineens alles goed”, zegt Schrijver. “Juist tegen die ultieme relativering keert het project zich. Niet alles is meetbaar, maar je kunt er wel naar streven om het bespreekbaar te maken.”
De projectnaam ‘The Tacit Dimension’ is een verwijzing naar de gelijknamige studie van Michael Polanyi uit 1968. Hij stelde daarin dat we ‘meer kunnen weten dan we kunnen vertellen’. Hoe denkt Schrijver de ‘stilzwijgende’ component boven water te halen? Niet zozeer door ontrafelen van onderliggende principes – analyse – maar meer door synthese. Bijvoorbeeld door vergelijking van internationale architectonische voorbeelden, met als doel de gemeenschappelijke waarden eruit te distilleren. Het moet “geleerden uit ontwerpdisciplines” beter in staat stellen hun werk toe te lichten. Wetenschappelijke vuistregels zullen er niet zomaar uitrollen, want architectuur blijft een vakgebied dat grenst aan de kunst. Maar het moet wel makkelijker worden een oordeel te vellen over wat goede of juist slechte architectuur is.
In het project ‘The Tacit Dimension’ (NWO-toelage: €35.500,-) werkt de TU Delft Bouwkunde samen met RWTH Aachen, Akademie der bildenden Künste Wien, Oslo School of Architecture and Design, Leibniz Universität Hannover en de Bergische Universität Wuppertal.